Een psychische aandoening (ook wel geestelijke / psychische stoornis) is een aandoening die wordt gekenmerkt door afwijkende ervaringen en gedrag. Psychische aandoeningen worden onder andere vastgesteld aan de hand van het observeren van gedrag.

MEE ondersteunt mensen met een beperking. MEE beantwoordt vragen over opvoeding & ontwikkeling, leren & werken, samenleven & wonen en regelgeving & geldzaken.

De orthopedagogiek is gericht op problematische leer- en opvoedingssituaties van kinderen en jeugdigen. Het betreft een specialisatie in de pedagogiek die zich bezighoudt met de opvoeding van het afwijkende of gehandicapte kind.

Een ontwikkelingsstoornis is een neurologische of psychische aandoening die optreedt bij kinderen of adolescenten. Deze vormt een belemmering en/of afwijking in de normale ontwikkeling.

Een gedragsstoornis is in de kinder- en jeugdpsychiatrie een psychiatrisch ziektebeeld bij kinderen. Wanneer afwijkend gedrag gestuurd wordt vanuit de aanleg (erfelijkheid of aangeboren afwijking), is er sprake van gedragsstoornis. Wanneer de oorzaak echter voortkomt uit de omgeving, spreekt men van een gedragsprobleem. De stoornissen maken deel uit van de ontwikkelingsstoornissen.

Supervisie is een individueel leertraject onder leiding van een supervisor. Hierbij wordt methodisch ingegaan op de persoonlijke leervragen die iemand heeft ten aanzien van zijn of haar werk. Het is een vorm van reflecteren op de eigen werkstijl.

Onderwijsconsulenten geven kosteloos advies en begeleiding rond onderwijs aan geindiceerde kinderen.

Preoccupatie is een zich herhalend, stereotiep patroon van gedrag, interesse en activiteit.

Hoog functionerend Autisme. Een vorm van autisme zonder intellectuele beperking.

Verstandelijk vermogen dat duidelijk onder het gemiddelde ligt en als belemmering wordt gezien bij aanpassing aan de maatschappij. De IQ ligt tussen 71 en 84.

ZMOK is een vorm van speciaal onderwijs die bestemd is voor zeer moeilijk opvoedbare kinderen tussen 5 en 20 jaar. Het onderwijsaanbod is hetzelfde als bij andere scholen, maar aangepast aan de specifieke problemen van de leerlingen.

Zeer moeilijk lerende kinderen, ZMLK. Onderwijsniveau in het speciaal onderwijs. ZLMK behoort tot het cluster 3. In deze onderwijsinstellingen wordt onderwijs verzorgd voor kinderen bij wie sprake is van meervoudige, verstandelijke en lichamelijk beperkingen, waardoor zij gewoonlijk niet op het reguliere onderwijs kunnen meekomen. Zijn zij wel in staat zich op het reguliere onderwijs te redden, hebben zij recht op LGF.

Zintuigstoornissen zijn afwijkingen van een zintuigorgaan odf het specifieke hersengedeelte daarbij.

Gedrag dat steeds wordt herhaald en geen zichtbare betekenis heeft of schijnbaar nutteloos is, bijvoorbeeld handzwaaien en hoofdschudden.

Het vermogen om zonder hulp dagelijkse bezigheden uit te kunnen voeren.

Vermogen om dagelijkse algemene levensverrichtingen zelfstandig te kunnen doen, bijvoorbeeld wassen, aankleden en koken en vermogen om sociaal te kunnen functioneren.

Weer Samen Naar School. Samenwerking tussen basisscholen waarbij  ernaar gestreefd wordt om kinderen met (leer)problemen in het regulier onderwijs te houden en niet te verwijzen naar speciale scholen voor basisonderwijs (sbo). Dit is wettelijk geregeld in de wet op het primair onderwijs (wpo).

Het (aan)leren van nieuwe woorden door de leeromgeving daarvoor geschikt te maken, de juiste werkvormen te kiezen, kinderen strategieën aan te leren en de juiste instructie te geven.

De woorden die iemand begrijpt en kan gebruiken.

Wetenschappelijk onderwijs.

Gezondheidstoestand, zowel op lichamelijk als op geestelijk niveau.

Voortgezet Wetenschappelijk Onderwijs.

Voortgezet Speciaal Onderwijs voor Moeilijk Lerende Kinderen.

Voortgezet speciaal onderwijs.

Voortgezet onderwijs.

Voorbereidend Middelbaar Beroepsonderwijs. Er zijn 4 vmbo-leerwegen:

• Basisberoepsgerichte leerweg (BB): De basisberoepsgerichte leerweg is bestemd voor leerlingen die vooral praktisch ingesteld zijn. Er wordt examen in vier algemene vakken en een beroepsgericht vak gedaan.

• Kaderberoepsgerichte leerweg (KB): De kaderberoepsgerichte leerweg wordt net als de basisberoepsgerichte leerweg gegeven op de vroegere vbo’s. Deze leerweg is voor leerlingen die theoretische kennis het liefst opdoen door praktisch bezig te zijn. Er wordt examen in vier algemene vakken en een beroepsgericht vak of programma gedaan.

• Gemengde leerweg (GL): De gemengde leerweg is bedoeld voor leerlingen die op zich weinig moeite hebben met studeren, maar zich ook al gericht willen voorbereiden of oriënteren op bepaalde beroepen. Er wordt examen in vijf algemene vakken en een beroepsgericht vak gedaan. De gemengde leerweg is qua niveau gelijk aan de theoretische leerweg.

• Theoretische leerweg (TL): De theoretische leerweg en de sectoren van de mavo hebben, samen met de gemengde leerweg, qua cognitieve vakken, het hoogste niveau. Deze leerweg is niet gericht op een bepaalde beroepskeuze. Er wordt examen gedaan in zes algemene vakken zoals diverse talen, geschiedenis, wiskunde enzovoorts.

Opslagplaats voor alle visuele prikkels die men waarneemt. Slechts een klein deel hiervan wordt bewust ervaren.

IQ van 70 of lager.

Voorbereidend beroepsonderwijs.

Theoretische leerweg, vmbo-t.

Een tic is een plotselinge, spontane, korte samentrekking van een spier(groep). Hierdoor ontstaat een waarneembare beweging (motorische tic) of vocale uiting (vocale tic). Soms treden tics in korte tijd snel na elkaar op. Tics kunnen vrijwillig en onvrijwillig zijn.

Een taalstoornis is een dysfunctie in de ontwikkelingsprocessen van de taal.

Complex van verschijnselen die kenmerkend zijn voor een bepaalde ziekte, of toestand. Dit wordt gewoonlijk genoemd naar de ontdekker.

Vast ritme in het dagelijks leven of in bepaalde situaties.

Leerprocessen die verlopen in contexten waarbij de (leer)doelen vooraf vastgelegd zijn.

Er zijn verschillende oorzaken voor een aangeboren of verworven stoornis in de spraak- of taalontwikkeling. Er zijn verschillende uitingsvormen.

Het terugkoppelen van signalen die iemand (bijvoorbeeld een begeleider) opvangt.

Moeilijkheden met het spellen van woorden.

Het concentratievermogen van een persoon.

In deze training wordt aandacht besteed aan de omgang met leeftijdsgenoten en volwassenen in sociale situaties.

Sociaal leren is het leren in groepsverband, in samenspraak en samenwerking met anderen die vaak meer ervaren zijn.

Speciaal onderwijs.

Begrip uit het autistisch spectrum: het kunnen denken in kleine, opeenvolgende stappen. Dit lijkt moeilijk te zijn voor mensen met een autistische stoornis.

Het uitleggen en het toelichten van woordbetekenissen in de woordenschat.

Het geheugen voor niet persoonsgebonden informatie zoals bijvoorbeeld informatie over de cultuur waarin iemand leeft.

Betekenisleer; (studie naar de) betekenis van gesproken of geschreven taal.

Speciaal Basisonderwijs.

Een in de Verenigde Staten uitgewerkte onderwijsstrategie waarbij leerlingen elkaar ondersteunen bij allerlei vormen van leren.

Budget toegekend aan een leerling die als gevolg van zijn handicap speciale zorg nodig heeft. Zie leerling gebonden financiering, LGF.

Onflexibel en star gedrag of denkwijze.

Erfelijke zenuw-aandoening die zich ca. 6-18 maanden na de geboorte openbaart. In de eerste 6 tot 18 maanden verloopt de ontwikkeling van het kind schijnbaar normaal. De aandoening komt vrijwel alleen voor bij vrouwen.

RT is een vorm van individuele begeleiding. In enkele gevallen komt begeleiding in kleine groepen ook voor. Hierbij gaat het om signalering, diagnosticering, remediering en evaluatie na aanleiding van een hulpvraag. De bedoeling is dat door doelgericht en intensief werk met de leerling(en), deze ondersteund worden bij het aanleren van vaardigheden om met leerproblemen of leerstoornissen om te gaan. Tevens is een doel dat de leerling met deze vorm van ondersteuning op zijn of haar eigen school kan blijven. Bij RT wordt geprobeerd een plan van aanpak op te stellen dat gebruikt kan worden wanneer de Remedial Teacher niet (meer) aanwezig is.

Reflecteren is nadenken over een bepaald gegeven (handeling,gedachte,) met het oog er iets uit te leren voor verbetering in de toekomst.

Het op grond van bepaalde kenmerken (vaak visueel) raden van een woord.

Overkoepelende term voor ziekelijke stoornissen van het denken, voelen, willen, oordelen en/of doelgericht handelen.

De vaardigheid die iemand heeft in het lezen en schrijven.

(vroeger actieve woordenschat) alle woorden die iemand zelf weet te gebruiken of toe te passen bij het spreken en het schrijven.

Een vroeg symptoom of een groep symptomen die de ontwikkeling van een ziekte aangeeft of een aanwijzing dat een ziekteaanval op het punt van gebeuren staat.

Praktijk Onderwijs. School voor leerlingen die op vmbo geen diploma kunnen behalen omdat dit niveau te hoog gegrepen is.

Primair Onderwijs.

Symbool of afbeelding in de plaats van tekst.

Persoonsgebonden Budget.

Autistische of daaraan verwante stoornis gekenmerkt door ernstige gebreken in de ontwikkeling van sociale of communicatieve vaardigheden of van stereotiep gedrag en interesse.

Steeds onbewust herhalen van handelingen en/of woorden. Hier vallen bijvoorbeeld ook echolalie en compulsief gedrag onder.

Opvoedkunde.

Pervasive Development Disorder – Not Otherwise Specified (Nederlands: Pervasieve ontwikkelingsstoornis – niet anderszins omschreven). Het gaat om problemen die doordringen in de verschillende ontwikkelingsgebieden van kinderen. Behorend bij het autistische spectrum. Er is sprake van een duidelijke achterstand of beperking in de sociale interactie. Daarnaast bestaan er tekortkomingen in de (non-)verbale communicatievaardigheden of is er sprake van stereotiep gedrag en interesse.

Woorden die wel begrepen, maar (nog) niet zelf ge(re)produceerd kunnen worden.

Pedagogische Academie voor het Basisonderwijs.

Het begeleiden van ouders bij opvoeding en ouderschap.

Onder Toezicht Stelling.

Behandeling van jeugdigen met ontwikkelingsstoornissen.

Spelling op zich of het kunnen toepassen van spellingregels op het schrijven.

Gedragsstoornis. Zie ODD.

Onderwijs gericht op de ontwikkeling en vorming van de persoonlijke identiteit van de leerling; cultuuroverdracht, maatschappelijke relevantie en ontwikkeling van de leerkrachten zelf spelen hierbij een belangrijke rol.

Rechtsbescherming van meerderjarigen die zelf niet hun (financiële en persoonlijke) belangen kunnen behartigen.

Oppositioneel-opstandige gedragsstoornis. Dit is een psychische aandoening die in het DSM-IV is ingedeeld bij de ontwikkelingsstoornissen. De afkorting ODD (Oppositional Defiant Disorder) komt van de Engelse benaming. Kinderen met ODD zijn ongehoorzaam, zijn driftig, houden zich vaak niet aan de regels en hebben meerdere problemen in de sociale omgang, vooral met volwassenen, maar soms ook met leeftijdsgenoten.

Nauwkeurig kijken hoe iemand zich gedraagt of hoe iets gebeurt.

De Nederlandse Vereniging voor Autisme.

Nederlands als tweede taal.

Nederlands als moedertaal.

Chimische stoffen die betrokken zijn bij de informatiroverdracht tussen (hersen)cellen.

Begrip uit de taalwereld: nieuwe, zelfgecreëerde woorden. Dit komt vaak voor bij afaische patiënten.

Ontwikkeling van lichaamsbeweging.

Gedragstherapie waarbij het gedrag vele malen wordt voorgedaan aan de cliënt/patiënt, zodat dze het uiteindelijk gaat herhalen.

MLK-onderwijs, onderwijs voor moeilijk lerende kinderen. Dit is overgegaan in speciaal basisonderwijs (SBO).

Medisch Kinderdagverblijf.

Gelaatsexpressies.

Als er wordt gesproken over het microniveau gaat om om een nog kleinschaliger omgeving van iemand, hierbij kan je denken aan ouders, broertjes/zusjes, opa en oma of de oppas.

Als er wordt gesproken over het mesoniveau gaat het om de kleinschalige omgeving van iemand, hierbij kan je denken aan school, docenten en de sportclub.

Het door de rechter aanstellen van een vertrouwenspersoon voor meerderjarigen die hun persoonlijke belangen (belangen die niet over geld of goederen gaan) niet goed kunnen behartigen.

Behandeling met of het voorschrijven van middelen.

Middelbaar beroepsonderwijs.

Middelbaar Algemeen Voortgezet Onderwijs.

Het vertonen van gedrag dat niet passend is bij het ontwikkelingsniveau en de leeftijd.

Als er wordt gesproken over het macroniveau gaat het om de grootschalige omgeving van iemand, dus buiten gezin, school of sportclub; bijvoorbeeld de maatschappij.

Langdurige Ziekte.

Leerwerg Ondersteunend Onderwijs.

De behandeling van communicatiestoornissen met betrekking tot taal, spraak, gehoor en/of slikken.

Een beperking die zich op een lichamelijke manier uit.

Leerlinggebonden financiering (LGF) is een bepaald bedrag dat een school ontvangt voor leerlingen met een handicap, ernstige gedragsstoornis, psychisch probleem of ziekte. Voor leerlingen in het basisonderwijs (BO), speciaal basisonderwijs (SBO), voortgezet onderwijs (VO) en middelbaar beroepsonderwijs (MBO) kan hiervan gebruik worden gemaakt. Dit budget wordt ingezet voor extra begeleiding en aangepast lesmateriaal, waarmee leerlingen zo veel mogelijk in het reguliere onderwijs kunnen blijven. LGF wordt ook wel rugzak of rugzakje genoemd en is uitsluitend bedoeld voor onderwijsdoeleinden.

Leeszwakte.

De ontwikkeling van het lezen of een bepaald onderdeel daarvan ontwikkeld zich zeer beperkt, vaak wordt hiermee dyslexie bedoeld.

Er zijn verschillende oorzaken voor het ontstaan of onderhouden van leesproblemen. Zie ook dyslexie.

In het geheel niet kunnen begrijpen van geschreven of gesproken taal.

Ontslagen worden van de wettelijke plicht om onderwijs te volgen vanaf vijf jaar; bijvoorbeeld voor kinderen met een ernstige verstandelijke handicap.

Systeem waarmee de ontwikkeling van kinderen binnen het onderwijs kan worden bijgehouden, deze bestaat o.a. uit toetsen.

Achterstand in het leren door bijvoorbeeld leerstoornissen of een achterstand in de sociaal- emotionele ontwikkeling waardoor een onderwijsachterstand kan ontstaan.

Het lange termijn geheugen slaat informatie op voor langere tijd.

Dit houdt in dat een persoon weining zelfvertrouwen heeft en zichzelf niet zo hoog inschat, dit kan invloed hebben op de ontwikkeling.

Het vermogen van het geheugen om enige tijd informatie vast te houden.

Individueel Voorbereidend Beroepsonderwijs.

Geeft aan of de verstandelijke leeftijd overeenkomt met de werkelijke leeftijd. Gemiddelde intelligentie ligt rond een IQ van 100. Zie ook verstandelijke beperking.

Werkbespreking op basis van uitwisseling van ervaring en kennis.

Het verwerken van zintuigelijk waargenomen informatie.

Onsamenhangend, verward.

Leren zonder dat je er je best voor doet. Het ongemerkt oppikken van informatie.

Interne Begeleiding.

Een tekst correct kunnen decoderen met onvoldoende tekstbegrip.

Het versterkt reageren op bepaalde stimuli.

Iemand die hoogbegaafd is heeft minimaal een IQ van 130.

Dit zijn gegevens over de levensloop van een cliënt/patiënt. Informatie hierover kan ook verkregen worden door van familieleden te bevragen.

Hoger Beroeps Onderwijs.

Hoger Algemeen Voortgezet Onderwijs.

Een stoornis die leidt tot een beperking in het maatschappelijk functioneren.

Een GZ-psycholoog (Gezondheidszorgpsycholoog) is een universitair afgestudeerde psycholoog of orthopedagoog die postdoctoraal de opleiding tot GZ-psycholoog heeft gevolgd.

Meervoudig tic syndroom dat wordt gestuurd vannuit de hersenen maar dat ongecontroleerd is, gaat vaak samen met autisme.

Bevoegdheid om ergens beslissingen over te nemen.

Het bezitten van vaardigheden zoals luisteren, spreken, structurenen, optreden en interveniëren om zo op effectieve wijze wordt bereikt.

Gemiddelde intelligentie. Deze ligt rond een IQ van 100.

Kunnen lezen en schrijven.

Het proces binnen het geheugen om informatie te ordenen en op te slaan.

Een vermogen om dingen te kunnen herinneren, de mogelijkheid om informatie voor kortere of langere tijd op te slaan en terug te halen.

Het kunnen hanteren van geschreven taal.

Herkenbare en betekenisvolle context.

klank of verzameling klanken met dezelfde betekenisonderschijdende functie.

Een sterke bijna ongezonde belangstelling voor iets hebben.

Vrees om te falen of fouten te maken, die vaak gebasseerd is op een niet reëel zelfbeeld.

Professionaliteit, kennis van een bepaald gebied.

Ook wel beoordelen of waarderen genoemd. Achteraf kijken naar de kwaliteit en kwantiteit.

Een overdreven goede stemming hebben, oftewel een verhoogd gevoel van welzijn.

• Licht verstandelijk gehandicapt: IQ van 50 tot 70.
• Matig verstandelijk gehandicapt: IQ van 35 tot 50.
• Ernstig verstandelijk gehandicapt: IQ van 20 tot 35, daarnaast ook minimaal communicatief gedrag, zwakke motorische ontwikkeling en behoefte aan constante supervisie is.
• diep verstandelijk gehandicapt: IQ van minder dan 20. Veel hebben behoefte aan een structurerende omgeving, zintuiglijke stimulering en voortdurend toezicht. Slechts in uitzonderlijke gevallen is er (minimale) spraak.

Slechte of nauwelijkse ontwikkeling van spraak of taal.

Het episodisch geheugen is het geheugen voor gebeurtenissen die in het verleden hebben plaatsgevonden.

Epilepsie is een aandoening die zich uit in de vorm van aanvallen. Aanvallen ontstaan door een plotselinge, tijdelijke verstoring van de elektrische prikkeloverdracht in de hersenen.

Het onder controle brengen van de emoties.

Effectief Leren Lezen Ondersteuningsprogramma, gericht op zwakke lezers in de eerste fase van het aanvankelijk lezen.

Stoornis uit het autistisch spectrum. Het (vaak onbewust) herhalen van een gehoord woord, een gehoorde zin of een zinsdeel.

Bij deze stoornis is doelgericht bewegen en/of handelen gestoord. Dyspraxie kan zich op meerdere dimensies voordoen, bijvoorbeeld verbaal, motoriek, enz.

Stoornis in het spellen.

Leerstoornis die betrekking heeft op lees en of spellingsmogelijkheden, het onvermogen om te lezen.

Stoornis in het herkennen.

Gestoorde werking.

Onlust. Het tegenovergestelde is eurofie.

Rekenproblemen als gevolg van moeilijkheden met automatisering. Het verwerven van rekenkundig inzicht verloopt (sterk) vertraagd en is (blijvend) beperkt.

Taalstoornis.

Spraakstoornis ten gevolge van hersenletsel.

Bij dyslexie is er sprake van hardnekkige lees en/of spellingsprobleem op woordniveau, deze kan met intensieve begeleiding nauwelijks tot niet te verhelpen zijn. Het onvermogen om op didactisch niveau verder te komen.

Diagnostic Statical Manual of Mental Disorders, het internationale classificatiesysteem van de geestelijke gezondheidzorg.

Genetische aandoening.

De theorie van de overdracht van kennis, vaardigheden en inzicht, alles wat tot leren behoort.

Methoden en technieken om een stoornis, ziekte of probleem vast te kunnen stellen.

Gedrukte gemoedsstemming met name langdurige ziekelijke neerslachtigheid, somberheid, gebrek aan zelfwaardering.

Methodiek ontwikkeld om het denkproces van een cliënt te stimuleren.

Ontcijferen, het onsleutelen van woorden, ook wel ontleden genoemd.

Manier van hulpverlening waarbij cliënten via drama, dans, muziek of beeldennde vorming een uitingsvorm van problemen wordt aangeboden.

Schelden, vloeken enz. van een Tourette-patiënt.

Ook wel samenwerkend leren genoemd, het draait om interactie en samenwerking tussen kinderen onderling.

Op éénzelfde lijn, logisch, samenhangend.

Onvermogen om voldoende aandacht te geven aan of te houden bij het uitvoeren van bepaalde taken of bezigheden.

Problemen, moeilijkheden.

Dwangmatig gedrag.

Tegelijkertijd aanwezigzijn van verschillende stoornissen of aandoeningen.

Verbale of non-verbale interactie, mondeling of schriftelijk.

Gesproken taal wordt voorzien van tekens, spellen. Meestal wordt er voor lezen of voor spellen decoderen gebruikt oftewel ontleden.

Groepen of klassen binnen het speciaal onderwijs worden aangeduid met cluster. Er bestaan 4 clusters:

• Cluster 1: visueel gehandicapte kinderen of meervoudig gehandicapte kinderen met een visuele handicap
• Cluster 2: dove of slechthorende kinderen, kinderen met ernstige spraakmoeilijkheden of meervoudig gehandicapte kinderen die één van deze handicaps hebben
• Cluster 3: lichamelijk gehandicapte kinderen, zeer moeilijk lerende kinderen (ZMLK) en langdurig zieke kinderen met een lichamelijke handicap, of meervoudig gehandicapte kinderen die één van deze handicaps hebben
• Cluster 4: zeer moeilijk opvoedbare kinderen (ZMOK), langdurig zieke kinderen anders dan met een lichamelijke handicap en kinderen in scholen met een pedologisch instituut

Centrum voor Jeugd en Gezin.

Schoolvorderingstoets die de primaire kennis van taal, rekenen, informatieverwerking en wereldoriëntatie. Deze toets wordt schriftelijk afgenomen.

Cognitieve Abstracte Taalvaardigheid.

Het (eigen) vermogen of kunnen.

Biedt tot de geïndiceerde jeugdzorg en helpt bij het opvangen van problemen rondom jeugdzorg.

Extra les om zwakke punten binnen de kennis en vaardigheden te verbeteren.

Een extra beperking als gevolg van een beperking.

Degene die door de kantonrechter op verzoek van de voogd, van de toeziende voogd of door de kantonrechter ambtshalve is aangewezen om het vermogen van de minderjarige te beheren en erover te beschikken.

Verwijzing naar vaardigheden die niet (meer) optimaal gebruikt kunnen worden ten gevolgen van één of meerdere stoornissen.

Hierbij wordt een betekenis gegeven aan de gesproken waargenomen taal. Zie ook begrijpend lezen.

Bij begrijpend lezen wordt aan het gelezen woord een semantische inhoud gegeven.

Het geven van beroepsmatige ondersteuning.

Manier van waarneming die sterk visueel gekleurd is. Informatie wordt tegelijkertijd verwerkt. Zij verwerken informatie achtereenvolgens. Mogelijk bestaat er een verband met dyslexie omdat het analytisch denken hetgeen nodig is voor begrijpend lezen moeilijk gevonden wordt.

Basis Beroepsonderwijs.

Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten.

Algemeen Voortgezet Onderwijs.

Meetsysteem voor technische leesvaardigheid van kinderen en leestechnisch niveau van teksten. Veelvuldig gebruikt in het basisonderwijs.

Zelfstandigheid.

Informatie die door veelvuldige herhaling ingeprent is en daardoor makkelijk oproepbaar.

Zelfverwondend gedrag.

Zie ook AS. Verzameling van de verschillende vormen van autisme vallen binnen het autistisch spectrum. Zie ook pervasieve ontwikkelingsstoornis.

Deelvaardigheid met betrekking tot het horen van verschillen en overeenkomsten van klanken in de gesproken taal.

Deelvaardigheid van het aanvankelijk lezen waarbij d.m.v gehoor een grotere eenheid in een kleinere wordt verdeeld.

Soort geheugen waarin auditieve informatie een beperkte tijd kan worden vast gehouden en opgeroepen.

Vorm van autisme met gemiddelde of hoge intelligentie.

Autistisch Spectrum, Autisme Spectrum.

Tijdens het lezen worden woorden geraden die er niet staan, maar ze passen wel in de context.

Advies en Meldpunt Kindermishandeling

Het niet kunnen verwoorden van gevoelens.

Verworven stoornis verwant aan lezen en spellen. Verwant aan afasie.

Term is afgeleid uit het Grieks. Letterlijk betekend dit ‘niet kunnen spreken’. Oorzaak voor deze taalstoornis is een verworven (niet aangeboren) hersenletsel, bijvoorbeeld door ongeval of infarkt, waardoor het taalsysteem beschadigd werd. Mensen met afasie beschikken over hun intellectuele vermogens, maar kunnen moeite hebben taalbegrip.

Attention deficit hyperactivity disorder.

Attention deficit disorder. Mensen met ADD hebben duidelijk moeite om zich te concentreren, zijn snel afgeleid en hebben moeite met plannen en organiseren. Zie ook aandachtsstoornissen.

Begrip uit het autistisch spectrum: zonder verlegenheid naar onbekende mensen toestappen.

Oude term voor ‘productieve woordenschat’.

Centrum Indicatieinstelling Zorg.

Dit in groep 3 beginnende lezen is vooral gebaseerd op het leren toekennen van klanken aan simpele woorden.

Attention deficit disorder: er bestaan 3 verschillende vormen van aandachtsstoornissen: ADD met alleen concentratieproblemen, hyperactivity disorder (HD) met hyperactiviteit en impulsiviteit en het gecombineerd type ADHD.